Τη Δευτέρα 30 Ιανουαρίου εορτάζουμε τους Τρεις Ιεράρχες. Πρόκειται για τον Μέγα Βασίλειο, Γρηγόριο το Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
Ο κοινός εορτασμός τους καθιερώθηκε το 1842 επίσημα από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών ως Προστάτες των Ελληνικών Γραμμάτων και της Παιδείας. Η Παιδαγωγική τους στηρίχτηκε στην κορυφαία για την εποχή τους ελληνιστική παιδεία, εμπνευσμένη από τα ρήματα του Ευαγγελίου.
Πραγματικοί επιστήμονες με ψυχική καλλιέργεια πουαποτελεί το θεμέλιο της παιδείας. Διότι δεν αυτονόμησαν την ψυχή, αλλά θεωρούσαν τον άνθρωπο ενιαία ψυχοσωματική οντότητα και θεράπευαν εξίσου και τις ψυχικές και τις σωματικές ανάγκες.
Καταρχήν, κατά τον Ιερό Χρυσόστομο, αλλά και κατά τους άλλους Πατέρες, η ανατροφή πρέπει να γίνεται «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου». Και βέβαια εφιστάται η προσοχή από όλους τους Πατέρες στο προσωπικό παράδειγμα των γονέων ή των δασκάλων αν θέλουμε να έχουμε σωστή παιδαγωγία.
Ανάλογα παρατηρεί ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ότι «η πραότητα των γονέων στα ατίθασα παιδιά τους μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα. Η πραότητα του πατέρα πάντοτε συγκρατεί τα παιδιά , ενώ η αλαζονεία γεννά το θράσος. Πόσες φορές οι γονείς που παραπονούνται ότι τα παιδιά δεν τους ακούνε ή έχουν θράσος και αυθάδεια, ευθύνονται οι ίδιοι με τη συμπεριφορά τους προς αυτά ή με τη συμπεριφορά του ο ένας γονιός απέναντι στον άλλο.
Επεκτείνοντας περισσότερο τις παιδαγωγικές αρχές του ο Μέγας Βασίλειος και εμπνεόμενος από την ηθική του Ευαγγελίου λέει ότι «είναι ανάγκη εκείνος που προΐσταται του λόγου να είναι ελεήμων και πονετικός και μάλιστα απέναντι σε εκείνους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη (κεκαμωμένων τας ψυχάς)». Και πράγματι ποια αξία μπορεί να έχει μία σύγχρονη αγωγή όταν ευνοεί μόνο εκείνους που είναι προικισμένοι από τη φύση και περιθωριοποιεί όσους έχουν ειδικές ανάγκες; Ιδιαίτερη φροντίδα πρέπει να δείχνει ο γονιός, ο δάσκαλος ή ο ποιμένας απέναντι σε όσους έχουν ιδιαίτερες ανάγκες και μάλιστα μειονεξίες λόγω ιδιοσυγκρασίας ή συγκυριών της ζωής.
Οι τρεις Ιεράρχες της οικουμένης πρόβαλαν ως ανθρωπιστικό πρότυπο το αιώνιο πρότυπο του τέλειου «κατ? εικόνα και καθ? ομοίωσιν Θεού» ανθρώπου με υπόδειγμα το Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό. Γι? αυτό και είναι απόλυτα εναρμονισμένη με τις σύγχρονες απόψεις η εξατομίκευση στην αγωγή, ανάλογα με τις δυνατότητες και τα χαρίσματα του παιδιού, αλλά και η ανάγκη να υπάρξει ευχάριστος τρόπος μετάδοσης της διδασκαλίας, ώστε αυτή να γίνει εύκολα αποδεκτή, την οποία επεσήμαναν μαζί με τόσες άλλες ψυχοπαιδαγωγικές αλήθειες.
Η εφαρμογή σήμερα των ψυχοπαιδαγωγικών αρχών που οι τρεις Ιεράρχες θεμελίωσαν όχι μόνο είναι εφικτή, αλλά επιβάλλεται όσο ποτέ αν θέλουμε να επιβιώσουμε σαν κοινωνία.
